همیشه برایم این سوال بود که تهدید بستن تنگه هرمز تا چه اندازه می تواند جدی باشد، این تنگه را شاهرگ نفت می دانند که حدود ۲۰ درصد نفت جهان از آن عبور می کند. تا جایی که می دانم در آبراه ها و مسیرهای دریایی این نوع تهدیدها در عمل اعلان جنگ به همه جهان است، ایالات متحده که قدرتمندترین نیروی دریایی جهان را هم در اختیار دارد، در باز نگاه داشتن مسیرهای آبی تجارت و انرژی جهان شوخی ندارد. جنگ نفت کش ها در دهه ۱۹۸۰ از یادمان نرفته است، شلوغی در خلیج فارس یعنی کار فقط به کشورهای آن حوالی محدود نمی ماند. آخرین آمارهایی که دیده ام نشان می دهد روزانه ۱۷ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می کند، کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت آنجا متمرکزند و گاز مایع قطر نیازمند این آبراه استراتژیک هستند، ولی آیا جایگزینی هم هست؟

خط لوله فجیره که ۳.۳ میلیارد دلار هزینه خرج ان شده است می تواند با دور زدن تنگه هرمز نفت را به اقیانوس هند برساند و حدود ۱۰ درصد از حجم نفتی تنگه را انتقال دهد. جایگزین دومی خط لوله پترولاین سعودی هاست که تا ۵ میلیون بشکه در روز امکان انتقال نفت را فراهم می آورد و گفته شده است با یک بهبود فنی می تواند تا ۱۱ میلیون بشکه هم برسد (خبر ندارم که این بهبود تاکنون عملیاتی شده است یا نه). از این دو مورد دست به نقد که بگذریم، روی کاغذ امکان ساخت خط لوله از عراق از طریق سوریه و ترکیه وجود دارد که البته اما و اگر کم ندارد. البته فقط قضیه نفت نیست، درصد زیادی از گاز مایع جهان (تنها گاز در دسترس برخی کشورهای شرق آسیا و البته جایگزین گاز روسیه) از این مسیر می گذرد.

تنگه هرمز شلوغ شود، کشورهای واردکننده مجبور می شوند از ذخایر استراتژیکشان استفاده کنند که تا حدود سه ماه تقاضا را پوشش می دهد، کسانی گفته اند برای ناوگان امریکا حدود دو هفته طول می کشد تا تنگه را باز کند، با این حال بعید است ایرانی ها دنبال بستن کامل باشند، بیشتر خرابکاری و اختلال در عبور و مرور محتمل است. از این هم که بگذریم ایران خودش کشوری نفتی است که عمده درآمد دولتش از راه نفت است و با شلوغی تنگه هرمز خودش بیشتر گرفتار می شود. یادمان باشد در صورت وقوع این جنگی بین ایران و ایالات نیست، با این ماجراجویی ایران در عمل با همه دنیا وارد جنگ شده است.

تخصصی در علوم نظامی ندارم، ولی از قرار چنین تهدیدی را نمی توان جدی گرفت و به عنوان اخرین راه حل است،  شبیه پدری که خانواده اش را گروگان گرفته است و تهدید می کند اگر کاری کنید، اینها را می کشم. با این حال قایق های تندرو ایرانی همچنان گاهی خبرها را به خود اختصاص می دهند، برای مقابله با تهدید آنها (حمله های زنبوری) هم البته کسانی به فکر افتاده اند، قایق های تندروی بدون سرنشین و تسلیحات لیزری نمونه ای از آنهاست، از یک تحلیلگر کاربلد نظامی خواندم بر خلاف تصور غالب، در شرایط بحرانی وقتی ناوهای آمریکایی  آماده ترک خلیج فارس می شوند و به حدود اقیانوس هند می روند، جایی که تهدید قایق های تندرو بی اثر است، باید ترس از جنگ داشت. به همین دلیل است که ایرانی ها به فکر پهپادهای دوربرد افتاده اند تا با حمله در تعداد زیاد بتوانند آسیب بیشتری وارد کنند. تا جایی که دیده ام در حمله نظامی به ایران هیچوقت گزینه اشغال کامل نظیر عراق مدنظر نبوده است، ولی در صورت جنگ جدی در خلیج فارس، شاید این هم توجیه پیدا کند، والله اعلم.

توضیح: از نظر اصلاحی دوستان کاربلد و متخصص علوم نظامی و ژئوپلیتیک استقبال می کنم.

لینک مرجع