در رابطه با آفریقا کسانی معتقدند علت فقر بسیاری از این کشورها سابقه استعمار و غارت منابع آنها توسط سرمایه داری جهانی است، پیشتر از فرانسه و پرتغال و انگلستان نام می بردند و اکنون هم چینی ها در آنجا حضور پررنگی دارند و البته کسانی چشم بادامی ها در قرن 21 را بسیار بی ترمزتر از اروپایی های قرون گذشته می دانند؛ به باور آنها چشم بادامی ها به معنای واقعی کلمه استثمارگر اند.
با این حال مشکل اصلی آن کشورها استعمار نیست، فقر و بدبختی آنها به سالها پیش از تماسشان با اروپایی ها بر می گردد، استعمار به سود آنها هم بوده است و بسیاری از نهادهای مدرن فعلی این کشور یادگار آن دوران است. یک تخمین جالب به ما می گوید که در آغاز دوره جدید (پس از میلاد مسیح) درآمد سرانه آفریقا و جهان چیزی معادل 470 دلار سال 1990 بوده است، در اروپای غربی و بخش های شمالی آفریقا که بخشی از امپراتوری روم بود، این عدد به حدود 600 می رسید و در امریکای شمالی درآمد سرانه در حدود 400 دلار بود.
اما با رنسانس در سالهای قرن 14 و 15 به ویژه در ایتالیا اوضاع متفاوت شد، در سال 1500 درآمد یک اروپایی، دو برابر یک افریقایی بود، ولی تحول اساسی انقلاب صنعتی در اواخر قرن 18 در بریتانیا بود که در قرن 19 به اروپا و امریکایی شمالی گسترش یافت و در سال 1870 اواخر قرن 19 که اروپایی ها بیش از 10 درصد قاره سیاه را در اختیار داشتند هر اروپایی به طور متوسط 4 برابر یک افریقایی ثروت داشت.
از تمام تحقیرها و بدی های استعمار که بگذریم، در 1879 جمعیت آفریقا حدود 91 میلیون بود، اما در 1960 که بسیاری از این کشورها مستقل شدند، جمعیت به 285 میلیون نفر و بیش از 3 برابر رسیده بود، میزان حضور در مدرسه هم در همین زمان از 5 درصد به 20 درصد افزایش یافت.
بعد از خشونت ها و کشتارهای دوران استقلال بدبینی نسبت به بسیاری از نهادها و مفاهیم غربی مثل حکومت قانون و دولت پاسخگو و … وجود داشت، رهبران افریقایی در کشورهایی مانند تانزانیا، مالی، سنگال، غنا و گینه در جستجوی الگوی جایگزین سراغ الگوی شوروی رفتند؛ الگویی که البته در آن زمان موفق جلوه می کرد و توانسته بود به سرعت کشوری فقیر را صنعتی کند و به قدرتی تازه بدل کند. ان چند ده میلیون نفر کشته آن امپراتوری شیطانی ظاهرا خیلی اهمیت نداشت!
اما در دهه 1970 مصیبت واقعی سوسیالیسم و شکست اقتصادی آن هویدا شد و بسیاری از کشورها به تدریج دریافتند که دنیا حساب دو دو تا چارتاست و کارتون نیست، نمونه های مهندسی اجتماعی در جایی مثل تانزانیا یک شکست فاجعه بار بود، نمونه غنا و قوام نکرومه هم که نیاز به گفتن ندارد. بعد از فروپاشی آن امپراتوری شیطانی در 1990 به تدریج این ایده اقبال یافت که راه توسعه از حفظ حقوق مالکیت، تجارت آزاد و سرمایه داری می گذرد و بدون یک اقتصاد آزاد، توسعه بی معناست. با این حال هنوز هم افریقا یکی از غیر آزادترین اقتصادهاست.
در مورد مملکت اریایی اسلامی ما نیز بر خلاف ناله های رایج راه توسعه جز از طریق آزادتر کردن اقتصاد، بهبود حقوق مالکیت و فضولی کمتر دولت در اقتصاد نمی گذرد، بعد از ظهور این همه شهرام و بابک باید فهمیده باشیم، حضور بیشتر دولت در جایی مثل ایران معنایی جز فساد بیشتر ندارد. بگذارید گفته یک عزیز را تکرار کنم: دولت در فلسفه سیاسی غرب نماد خرد است و نمی گذارد انسان ها همدیگر را پاره کنند، در حوالی ما بیشتر شری است که باید از آن به خدا پناه برد، چنین شری هرچه کوچکتر بهتر!
