در اعترافی بی سابقه ولیعهد جوان عربستان به خلیل زاد، سفیر سابق امریکا در عراق، می گوید حمایت سعودی ها از بنیادگرایی اسلامی (اسلامیسم) از سال ها پیش شروع شد، برای مقابله با ایدئولوژی سوسیالیستی جمال عبدالناصر که تهدیدی بر آنها بود، اسلامگرایی را تقویت کردند. گفتنی است مرد مصری فوق الذکر کشورهای عرب را هم علیه ایران تحریک می کرد و البته بسیاری از مخالفان شاه  مانند ابراهیم یزدی در خارج از مرزهای ایران با حمایت مستقیم مصر آموزش نظامی می دیدند تا در داخل کشور مبارزه مسلحانه را پیش ببرند، علی شریعتی هم در این میان نقش داشت. با این حال سعودی ها توانستند خطر را مهار کنند.

 

بعدها آل سعود برای مبارزه با شوروی در افغانستان و همین طور کنترل نفوذ ایران از اسلامیسم بهره ها بردند. البته بعد از 11 سپتامبر فیتیله را پایین کشیدند و کار را علنی دنبال نکردند، ترسشان این بود ایالات متحده آنها را دشمن تلقی کند. با این حال می گویند این ماری که پرورده اند بلای جانشان شده است و می خواهند از شرش راحت شوند، گرچه امروز هم حرف و حدیث در مورد حمایت مالی آنها از امثال جبهه النصره کم نیست. حکام حجاز می خواهند آینده ای دیگر بسازند و کشور را مدرن کنند. مدرن شدن برای جایی مثل صحرای حجاز در نگاه اول تناقض آمیز به نظر می رسد.

 

بنا دارند با تمرکز بر اقتصاد کار را پیش ببرند و البته این وسط دشمنی با ایران هم از اصول آنهاست. از قرار می خواهند حمایت های مالی از اسلامیسم در بیرون مرزها را محدود کنند، تندروها را از دولت کنار بگذارند و با انتصاب رهبران مذهبی جدید و تقویت دیدگاه های میانه روتر به تدریج قدرت نهادهای مذهبی را کاهش دهند. مدرن شدن در صحرای خاورمیانه کار ساده ای نیست، ولی آنها پول دارند و مخالف داخلی جدی هم ندارند و این احتمال موفقیت را بالاتر می برد.  خلیل زاد می نویسد پیشتر فکر می کردم عرب ها تنبل اند، ولی اکنون رهبران جوان سعودی را می بینم که گاه تا 18 ساعت در روز برای طرح تحول اقتصادی پیش رو کار می کنند!

 

محمد بن سلمان می خواهد نقش مثل رضا شاه و آتاتورک را بازی کند، بعید هم نیست سرنوشتی مثل آنها هم پیدا کند! از آنجا که حکومت در صحاری خاورمیانه جز مشاغل سخت است، جای شاهزاده جوان بودم سرگذشت آن دو را ورق به ورق می خواندم. قائم مقام زمانی در وصف همسایه شمالی گفته بود دشمنی روس ها بلاست و دوستی شان بلاتر! همین را باید در مورد رابطه ما با عرب ها هم تکرار کرد. هر روز به گفته داریوش همایون فقید فکر می کنم که “باید از باتلاق خاورمیانه خارج شویم”، هرچند به عملی شدنش خوشبین نیستم.

لینک مرجع