خیلی ها در دنیا تردید ندارند که هرچه می گذرد “فقرا فقیرتر و ثروتمندان ثروتمندتر می شوند”؛ در مملکتی آریایی اسلامی هم که ناله از زمین و زمان برای خودش نوعی سبک زندگی محسوب می شود، بدیهی است که این حرف خیلی خریدار داشته باشد. ادعایی که زیاد تکرار می شود اینست که وقتی در امریکا مدیرعامل تا بیش از 300 برابر یک کارگر متوسط دریافتی دارد، معلوم است که نابرابری در جهان رو به افزایش است.
از قرار این عدد بیش از 300 برابر (دقیقتر بگوییم 347 برابر) از گزارش های بزرگترین اتحادیه کارگری امریکا در آمده است. اما قضیه چیست؟ این محاسبات بر اساس دریافتی مدیران 500 ابرشرکت بزرگ امریکا و جهان (شرکت های “اس اند پی 500”) است، یعنی کل این نتایج تنها بر اساس دریافتی 500 مدیر عامل است، در حالیکه فقط در امریکا بیش از 250 هزار مدیر عامل و شرکت مشغول به فعالیت اند!
اگر به جای این نمایش ها، قدری واقعی تر به قضیه نگاه کنیم و همه شرکت ها را در نظر بگیریم، معلوم می شود که تفاوت دریافتی یک مدیر عامل “متوسط” با یک کارگر “متوسط” بسیار کمتر از اینهاست، برای سال 2013 این عدد حدود 4 برابر است که فقط کمی! با آن سیصد برابر فاصله دارد.
اما در همان 500 شرکت هم ابهام کم نیست، گفته اند که اوایل دهه 1980 برای این شرکت ها نسبت حقوق مدیر عامل به کارگر حدود 42 بوده است و اکنون به بیش از سیصد رسیده است. این یعنی نابرابری به شدت افزایش یافته است! با این ادعا هم باید با احتیاط برخورد کرد؛ نخست آنکه ترکیب این 500 شرکت در “اس اند پی 500” با گذر زمان تغییر می کند؛ شرکت های سه دهه پیش همان هایی نیستند که امروز هم حضور دارند؛ چیزی در این شرکت ها طی این دوره تفاوتی اساسی کرده است: اندازه آنها.
در این فهرست شرکت های بزرگتر به تدریج جایگزین کوچکترها می شود؛ در پژوهشی نشان داده شد که این افزایش 6 برابری پرداختی به مدیران شرکت های بزرگ از 1980 تا 2003 را می توان با توجه به 6 برابر شدن ارزش شرکت ها توضیح داد: شرکت ها بسیار بزرگ شده اند، بردی جهانی پیدا کرده اند و طبیعی است که قابلیت های لازم برای اداره یک شرکت بزرگ جهانی بسیار متفاوت از قبل است، شرکتی 6 برابر بزرگتر شده است، عجیب است مدیر عامل ان 6 برابر بیشتر حقوق بگیرد؟
تمام حرف این است که بخشی از واقعیت را به جای همه آن نگیریم و زیاد بی روغن سرخ نکنیم؛ همین قضیه در ایران در مورد پرداختی به پزشکان و برخی حرفه های دیگر هم صادق است که درآمد بالای کسر کوچکی از آنها را نباید نماینده درآمد کل آنها گرفت، اما یک چیزی هم فراموش نکنیم، آنچه در بالا آمد برای شرکت انتفاعی و خصوصی صادق است، بسیاری از مدیران دولتی که از پول عمومی برای خودشان حقوق چند ده میلیونی می برند، بعید است کارشان نامی جز راهزنی داشته باشد، والله اعلم.
